دکتر سهیل رجبی ، مدرس دانشگاه ، دکتری روابط بین الملل دکتر سهیل رجبی مدرس دانشگاه دکتری روابط بین الملل دانشجوی نمونه کشوری عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان مجری و مشاور سمینارها و کنفرانس های کشوری و بین المللی
مراسم روز ملی اسناد و میراث مکتوب، روز شنبه ۱۹ اردیبهشت با اجرای سهیل رجبی و با حضور دکتر محمدباقر نوبخت، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، دکتر سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران و جمعی از مدیران و کارشناسان این سازمان در ساختمان آرشیو ملی ایران برگزار شد.
سازمان اسناد تبار و ریشه مستحکمی دارد
صالحی‌امیری در ابتدای این مراسم با اشاره به حضور استاد عبدالله انوار و سیروس پرهام در این مراسم گفت: استاد انوار چراغ فروزان کتابخانه ملی و از ریشه‌های سازمان است و هیچ درختی بدون ریشه سبز نخواهد ماند. استاد پرهام نیز نماد اسناد ملی در ایران است.
وی با بیان اینکه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بدون تبار و ریشه نیست افزود: این سازمان تبار و ریشه مستحکمی دارد و مردان زیادی تلاش کردند تا امانت‌دار آنها باشیم. ما نیز اگر از ریشه‌ها محافظت کنیم شاخه‌ها سبز می‌ماند.
وی ادامه داد: امیدواریم با تجلیل از بزرگان این فرهنگ را به جوانان منتقل کنیم چون در غیر این صورت جوانان به کج‌راه می‌روند.
صالحی‌امیری در ادامه به تجلیل بزرگانی چون پوری سلطانی، عبدالله انوار و حجت‌الاسلام دعایی در کتابخانه ملی ایران اشاره کرد و گفت: بزرگداشت این عزیزان یک پیام روشن برای ما دارد و آن این است که در گذشته این افراد نهالی را کاشته‌اند که امروز به ما به امانت رسیده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش با تاکید بر اینکه تحول اول ایجاد یک ساز و کار منطقی برای یک نظام سیاست‌گذاری و امر ستادی در کشور است، گفت: امروز همه دستگاه‌ها و سازمان‌های کشور یک مجموعه آرشیوی دارند اما اگر بتوانیم با یک ساز و کار استاندارد و نظام مشخص مجموعه اسناد این سازمان‌ها را ساماندهی کنیم به نتیجه می‌رسیم، در غیر این صورت با تفرق روبه‌رو می‌شویم که مشکل بزرگی را برای ما درست می‌کند.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: اگر امروز درباره گذشته می‌توانیم قضاوت کنیم به دلیل وجود اسناد است. امروز در نمایشگاه اسنادی که در آرشیو ملی ایران گشایش می‌یابد مجموعه‌ای از اسنادی داریم که به دلیل وجود آنها می‌توانیم از ۷۰۰ سال تاریخ خود آگاهی یابیم.
به گفته وی، با وجود ظهور نرم‌افزارهای دیجیتال، فقدان استاندارهای لازم و نیز عدم پذیرش دستگاه‌ها برای ساماندهی اسناد، ما از تداوم نگه‌داری و حفظ اسناد باز خواهیم ماند.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه دنیای کنونی به شدت در حال تغییر و تحول است، اظهار کرد: ما امروز نمی‌توانیم در گذشته زیست کنیم. امروز ما با مجموعه‌ای از تحولات در دنیا فاصله داریم. من در یک سفری که به یکی از کشورهای خارجی داشتم متوجه شدم که در آنجا ۱۸ دستگاه اداری با اتصال به یک اتوماسیون اداری یک نسخه از اسناد خود را آرشیو می‌کردند.
وی تاکید کرد: متاسفانه ما در کشور فاقد این نظام منسجم هستیم. دیجیتال‌سازی اگرچه فرصت بزرگی است اما از یک بعد هم می‌تواند تهدید باشد چراکه اگر مجموعه اطلاعات در داخل دستگاه‌ها با هم تجمیع و خوانش نشود با مشکل مواجه می‌شویم. اکنون بخشی از اطلاعات نرم‌افزاری اوایل دهه ۷۰ قابل خواندن نیست.
وی با اشاره به بحث خدمات‌دهی و سرویس گفت: ما تنها نگه‌دارنده مخازن اسناد کاغذی نیستیم. اکنون ۷۹ مخزن اسناد داریم و چند صد نیرو در آرشیو ملی و چند صد هزار نفر در سراسر کشور مشغول هستند که رسالت اصلی آنها خدمات‌دهی و سرویس‌دهی به پژوهشگران است.
اسناد دوره قاجار نیازمند روزآمدسازی است.
این مقام مسئول افزود: ما اکنون ۷۳۳ آلبوم و اسنادی از دوره قاجار داریم که می‌تواند مورد استفاده محققان در کشور باشد به طور مثال نیروی انتظامی می‌خواست بداند که قاجار در دوره خود چگونه با اشرار مقابله می‌کرد. به هر حال همه این مواردی که ذکر شد نیازمند روزآمدسازی سازمان است.
وی یادآور شد: چندی پیش در جلسه‌ای که با مهندس واعظی و جهانگرد بودیم من مطرح کردم که برای پاسخگویی به نیازهای اولیه در سازمان و دیجیتال‌سازی نزدیک به ۱۱ کیلومتر سند، به لحاظ سخت‌افزاری نیاز به ۲۰ میلیارد تومان هستیم.
صالحی‌امیری در بخش پایانی سخنانش با اشاره به اراده و جدیت نوبخت برای کمک به سازمان و اسناد کتابخانه ملی ایران گفت: معتقدم نباید شئونات سازمان را جز در برابر اهلش مخدوش کرد، با این وجود به دلیل رویکرد استراتژیک دکتر نوبخت و اینکه ایشان همواره ۵۰ سال آینده ایران را می‌بینند می‌خواهم تا به کمک سازمان بودجه و مدیریت برنامه‌ریزی کشور ما را در رسیدن به اهدافمان یاری کنند.
محمدباقر نوبخت، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در بخش دیگری از این مراسم به همزمانی بزرگداشت روز اسناد و میراث مکتوب با برگزاری مراسم جشن پایان جنگ جهانی دوم که روز گذشته در پاریس با حضور وزیر امور خارجه آمریکا برگزار شد، اشاره کرد و افزود: جشن روز پیروزی در شانزه لیزه و به مناسبت پایان جنگ جهانی دوم که ۶ سال از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۴۵ طول کشید و در واقع تکرار یک جنگ چهارساله دیگر است یعنی جنگ جهانی اول که از سال ۱۹۱۴ تا ۱۹۱۸ به درازا کشید. در این دو جنگ که در نیمه نخست قرن بیستم روی داد، بیش از ۱۸۰ میلیون نفر کشته، زخمی و مفقود شدند.
وی ادامه داد: ما دوره پست مدرنیسم را در حالی در اروپا شاهد هستیم که در آن ۱۸۰ میلیون انسان همدیگر را پاره پاره کردند. این شاید امروز برای ما که با گذشته فاصله داریم قابل درک نباشد اما دیروز شبکه‌های تلویزیونی سربازان جنگ جهانی دوم را نشان می‌دادند که در برابر دوربین‌های تلویزیون با مردم سخن می‌گفتند. اما امروز با وجود این سابقه اروپا می‌کوشد تا از خوده چهره‌ای جذاب نشان دهد.
تمدن و فرهنگ را با سرنیزه نمی‌توان القا کرد.
معاون رئیس جمهوری در ادامه نظریه برخورد تمدن‌های هانتینگتون و پایان تاریخ فوکویاما را تشریح کرد و گفت: فوکویاما پایان تاریخ را با غلبه لیبرال دموکراسی بر سوسیالیزم و کمونیسم می‌داند اما هانتینگتون معتقد است که نبرد فرهنگ‌ها به پایان نرسیده و ۸ تمدن دیگر در برابر لیبرال دموکراسی هستند که یکی از آنها اسلام است.
وی با بیان اینکه برتری یک تمدن بر تمدن دیگر به دلیل جذابیت آن است، افزود: تمدن و فرهنگ را با سرنیزه نمی‌توان القا کرد، شاید یکی از ویژگی‌های ایران این باشد که هر بار در برابر هر تهاجمی که صورت گرفته خودش را به آن فرهنگ غالب کرده است. اما اروپا با آن سابقه که ۱۸۰ میلیون انسان پاره پاره شدند سعی دارد تا خود را در جایگاه مناسبی بنشاند.
رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در بخش دیگری از سخنانش درباره توسعه و پیشرفت نیز گفت: زمانی نظریه‌پردازان اقتصادی طی سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰، رشد اقتصادی ۵ تا ۷ درصدی را نشانه توسعه می‌دانستند اما امروزه این تصویر فروریخته و نمی‌توان بدون مشارکت بخش خصوصی مملکت را اداره کرد. بخش خصوصی هم فقط در عرصه اقتصادی نباید وارد شود بلکه باید در عرصه سیاست هم وجود داشته باشد و بر همین پایه بود که احزاب شکل گرفت.
زیربنای توسعه، فرهنگ است نه اقتصاد
وی با اشاره به مطالعاتی که درباره توسعه در ایران انجام شده است، یادآور شد: یکی از ۶ مولفه‌ای که برای توسعه در کشور ما مطرح شده، بعد توسعه فرهنگی است. زمانی که دکتر صالحی‌امیری و برخی از دوستان دیگر در مرکز استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بودند روی این موضوع مطالعه کردند و این مطالعات در قالب کتاب‌هایی منتشر شد. در این مطالعات تاکید شده که زیربنای توسعه، فرهنگ است نه اقتصاد. رئیس جمهوری هم همواره بر این موضوع صحه گذاشته‌اند. بدون تردید رابطه وثیقی بین فرهنگ و اسناد ملی و میراث مکتوب وجود دارد.
نوبخت درباره درخواست رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برای کمک دولت به طرح دیجیتال‌سازی اسناد نیز تاکید کرد: من برای خودم فرضی دارم حال که مسئولیت توسعه کشور در ابلاغ جدیدی که رئیس جمهوری برای احیای سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی صادر کرده، صورت می‌گیرد و تحول بنیادین و راهبردی توسعه به این سازمان سپرده شده از طرح‌های اساسی در این باره حمایت کنیم.
وی با اظهار تاسف از بر باد رفتن سرمایه ملی کشور در سال‌های گذشته گفت: بیش از ۸۰ میلیارد دلار ظرف چند سال از بین رفت، ما رشد منفی ۶/۸ درصدی اقتصاد با تورم بالای ۴۰ درصد را تجربه کردیم و غصه می‌خوریم که چرا کشور به این سمت دارد می‌رود.
معاون رئیس جمهوری افزود: بنده تا قبل از اینکه فرصت خدمت‌گزاری در سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی مثل ابر از جلوی چشمانم دور نشده است، برای اجرای پیشنهاد آقای صالحی‌امیری اعلام آمادگی می‌کنم و تردید ندارم که هیات وزیران و شخص آقای رئیس جمهوری قبول می‌کنند که ما بتوانیم نسبت به تامین اعتبارات لازم و هر آنچه که نیاز دیجیتال‌سازی اسناد باشد اقدام کنیم.
وی همچنین از صالحی‌امیری خواست که طرح خود را در قالب یک برنامه مکتوب که در آن مشخص شده باشد این طرح با چه هدفی قرار است انجام شود و طی چند سال به مرحله اجرا خواهد رسید، به سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارائه کند.
نوبخت گفت: بنده قول می‌دهم که خرد جمعی کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی را با جمع کارشناسان سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، یکی کنم و امیدوارم در سال آینده در همین روز بتوانیم خبری بدهیم و قولی که دادیم به این سرانجام رسیده است.
تقدیر از سیروس پرهام نخستین رئیس آرشیو ملی ایران
در پایان این مراسم، از سیروس پرهام، نخستین رئیس آرشیو ملی ایران، مهدی حجت رئیس شورای عالی اسناد، وحید رضایی شریف آبادی و غلامرضا عزیزی روسای اسبق آرشیو ملی ایران قدردانی شد. همچنین از مدیران ارشد سه دستگاه رئیس بازرسی سازمان بیمه خدمات درمانی نیروهای مسلح، رئیس اداره کل منابع انسانی سازمان حج و زیارت و سرپرست اداره کل حوزه ریاست سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و تعدادی از آرشیویست‌ها و کارشناسان برتر مانند مرتضی نوری پور، علی کریمیان، جلال طاهری، فریبا امیری و خانواده مرحوم محمد احمدی و مرحومه عیوض‌زاده تجلیل شد.
