گفتار وارده ، بازگرداندن پرونده هسته ای به وزارت خارجه تصمیم درستی بود

گفتار وارده

منوچهر متکی- وزیر سابق امور خارجه: بازگرداندن پرونده هسته ای به وزارت خارجه تصمیم درستی بود/ تیم مذاکره کننده هسته ای توانمند است

وی با بیان اینکه بازگرداندن پرونده هسته ای به وزارت خارجه تصمیم درستی بود که صورت گرفت اظهار داشت:

در صورت شتابزدگی و ذوق زدگی طرف مقابل بسیار سریع جای خود را تغییر می دهد در آغاز مذاکرات به مردم تلقین می شد که تمام مسائل کشور به مذاکرات بستگی دارد که خود دوستان زود متوجه شدند که اگر همه تحریمها نیز برطرف شود حبابهای روانی اقتصادی کشور نیاز به برنامه ریزی جامع دارد و گره زدن همه مسائل به بحث هسته ای درست نیست.

منوچهر متکی گفت: وزیر امورخارجه کشورمان خط قرمزها را می داند چرا که مواضع را مستقیما در جلسات از زبان رهبری می شنود.

وزیر اسبق امورخارجه کشورمان در نشست دوره ای کانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند در سالروز پیروزی خرمشهر گفت: در سوم خرداد با پیروزی خرمشهر سرنوشت جنگ رقم خورد از قبل دو عملیات محدود آزاد سازی بستان و آبادان با فرمان امام راحل را داشتیم و خاطرم هست که در جریان آزاد سازی بستان با اعضای کمیسیون سیاست خارجی مجلس به منطقه رفتیم.

وی با اشاره به اینکه صدام خرمشهر و فاو را به عنوان دو غنیمت و سنگر معرفی می کرد که ایرانیها هرگز نمی توانند به آن دست یابند اظهار داشت: مجموعه جنگ ما به قضاوت همه صاحب نظران منجر به پیروزی ملت ایران در مقاومت جانانه شد و رمز چنین پیروزی این بود که ملت دفاع مقدس را یک پروژه ملی تعریف کرد.

متکی گفت: جنگ مصداق بارزی است که اگر ملتی در راه آرمانهای خود منسجم باشد آرمانهایش محقق می شود شاید دفاع مقدس بتواند یک الگو برای همه موضوعات فرابخشی، کلان و مورد نیاز ملت باشد که اگر آن حوزه ها را در غالب پروژه ملی تعریف کنیم می توانیم به موفقیت آن امیدوار باشیم.

این دیپلمات کهنه کار با بیان اینکه در یک سال اخیر در مجموعه تحولات کشور سال پر فراز و نشیبی بوده است اظهار داشت: نقطه اوج این تحولات انتخابات ریاست جمهوری بود دست به دست شدن دولتها و رسیدن به جریانهای مختلف سیاسی در کشور ما و نگرشهای متفاوت با تاکتیکهای مختلف در امر کشورداری حتما یکی از نمادهای دموکراسی و نقش آفرینی مردم در تعیین سرنوشت آنهاست.

وی تصریح کرد: نقش حضور مردم در جاهایی که نماد مردمسالاری بر اساس مبانی اعتقادی ما است ارمغان و هدیه گرانقدری است که امام راحل در روزهای انتهایی رژیم دیکتاتوری گذشته برای مردم به ارمغان آورد و از این جهت باید پاس داشته شود.

متکی اظهار داشت: در یک سال گذشته ما به نوعی به خودمان مرخصی دادیم در جمع دوستان حرف می زدیم از فعالیتهای معمول سی و چند سال گذشته مرخصی گرفتیم و برای من یک سال مفید و ارزشمند بود.

وی ادامه داد: از جمله مواردی که به آن ورود پیدا کردیم مجموعه تحولاتی است که یک مجموعه سیاسی و مرتبط با دیگر مجموعه های سیاسی در کشور در بحث انتخابات ریاست جمهوری داشتند. فکر می کنم واگذاری انتخابات از یک جریان سیاسی به جریان دیگر امری است که در کشور ما تازگی نداشت.

وزیر اسبق امورخارجه خاطر نشان کرد: در سی و چند سال گذشته جریانهای متفاوت فکری و سیاسی امر کشور داری را به عهده گرفتند و گاهی تفاوتهای جدی در نوع عملکرد، دیدگاهها و سیاست خارجی و داخلی وجود داشت.

وی با اشاره به اینکه جریانهای سیاسی باید نحوه ورودشان در یک کارزار سیاسی و اینکه آیا رقابت سالم سیاسی از ساماندهی لازم برخوردار بود یا خیر ارزیابی کنند گفت: در بین دو عنوان که در مجموعه سیاسی کشور نامگذاری شده فکر می کنم بخشی که واگذار کننده نتیجه انتخابات در این دوره بود بیش از برنده انتخابات به ارزیابی و بازنگری شرایط و بررسی وضعیت همگرایی و واگرایی نیاز دارد. آسیب شناسی و بازنگری در کار کردها صادقانه ترین برخوردی است که یک جریان سیاسی در پس نتیجه یک انتخابات باید نسبت به کارکرد خود داشته باشد.

متکی با تاکید بر اینکه اشتباهات جدی در انتخابات گذشته داشتیم بیان کرد: شاید تعبیری که برخی مبنی بر اینکه انتخابات برده ای واگذار شده به کار می برند قابل بیان باشد زمینه هایی وجود داشت که می توانست نتیجه انتخابات را به گونه ای دیگر رقم بزند. وجود ساز و کارهای مناسب، عدم پایبندی به سازوکارهای مقدور دو دلیل عمده این شکست ارزیابی می شود.

وزیر اسبق امور خارجه کشورمان اظهار داشت: اگر چه در نگاه اعتقادی شکست و پیروزی نداریم و ورود به فعالیتهای نظام و انقلاب بر اساس تکلیفمان است اما زمانی این تکلیف فردی است و وقتی دیگر عنوان یک حرکت جمعی کارمان را مورد ارزیابی قرار می دهیم که در نماد جمعی خارج از بحث تکلیف و وظیفه باید بسیار شفاف و صادقانه اما صریح به ارزیابی بپردازیم که کجا اشتباه کردیم.

وی با اشاره به مثل عامیانه ای که خداوند قسم نخورده ما هر جور عمل کنیم پیروز هستیم گفت: در سال ۷۶ وقتی که همه تصور می کردند نتیجه انتخابات طبق میل آنها رقم می خورد این طور نشد و این گونه تصور شد که اشکالی بوده است و این اشتباه و اشکال را باید در دور بعد مرتفع کنیم. ۴ سال بعد همان نتیجه با یک آراء بیشتر رقم خورد کسانی که به عنوان موثرین در جریانهای سیاسی بودند و حرف و نظرشان در مواردی حرف آخر است ۸ سال بعد هم با همین شرایط مواجه شدند و اتفاق آخر نیز انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم بود که هرگز به طور جدی پرسیده نشد چرا نگاه بزرگان سیاسی از سال ۷۶ تا سال ۹۲ یعنی طی ۱۶ سال محقق نشد.

متکی بیان کرد: به اعتقاد من دو دوره کاملا روشن و قابل تفکیک وجود دارد در سال ۶۰ وقتی که اولین رئیس جمهور کشورمان به دلیل مواضع و حرکتهای تخریب و جنایتهای عملی که در حوزه دفاع مقدس و امر کشور داری داشت با رای قاطع مجلس برکنار شد یک دغدغه به وجود آمد که چه کاری انجام بدهیم حالا که اولین رئیس جمهور، جمهوری اسلامی این طور از آب درآمد و چکار کنیم که دوباره با چنین شرایط مواجه نباشیم.

وزیر اسبق امورخارجه اظهار داشت: این دغدغه باعث شد بزرگان سیاسی روی کاندیداهایی متفق شوند و جامعه نیز که همان دغدغه ها را داشت به آن کاندیداها رای دهند. ۱۶ سال تا سال ۷۶ به این منوال گذشت بزرگان کاندیدا را معرفی می کردند و مردم هم رای می دادند. در سال ۷۶ معادل این مثل که ما پیچیدیم اما جاده نپیچید اتفاق افتاد و در حالی که همه فکر می کردند کاندیدای معرفی شده رای می آورد این طور نشد.

وی ادامه داد: این اتفاق ۵ بار رخ داده است و باید مورد کنکاش قرار گیرد به اعتقاد من ما در شناخت مردم و تدوین راهکارهای همگرایی سیاسی در انتخاب کردنها یا نکردنها که سال گذشته مصداق آن انتخاب نکردن بود باید تجدید نظر کنیم.

وی ادامه داد: روی دیگر سکه این تحولات جریان سیاسی است که موفق شده انتخابات را به نفع خود رقم بزند و دولت یازدهم را تشکیل دهد که در راس دولت دکتر روحانی است که در مقایسه با همه روسای جمهوری قبلی در زمان پذیرش ریاست جمهوری تجربیاتش از همه روسای جمهور بیشتر بود. متجاوز از ۳۰ سال در بخشهای موثر و کلیدی چه در جایگاه نظارتی مجلس و چه در شورای عالی امنیت ملی که مسائل مهم کشور را رقم می زند حضور داشته و بدیهی است که این جایگاه و سابقه انتظارات را بالا می برد.

وی ادامه داد: از سوی دیگر شرایط ویژه ای در کشور با این انتخابات شکل گرفته که مسئولیت و رسالت دولت را سنگین تر می کند. دولت شعار اعتدال گرایی را مطرح کرد که در دو عرصه ساختارها و انتخابها و سیاستها نمود دارد در عرصه سیاستها به اعتقاد من هنوز است که قضاوت کنیم.

متکی تصریح کرد: در بخش سیاستها به اعتقاد من آقای رئیس جمهور تقسیم کار هوشمندانه ای کرده است در حوزه سیاست داخلی و وزارت کشور بر اساس نقدی که می شود در یک هماهنگی با افراد یا جاهایی فکر کرده وزارت کشور را به دست جریان سیاسی که از جریان او نیستند می سپارد که البته این اتفاق نیفتاده است وزیر کشور انتخاب شد و بلافاصله جریانهای رادیکال سعی کردند با برخورد تبلیغاتی متوجه کنند که این طور نیست و بر اساس خط فکری و سلیقه سیاسی مشخص انتخاب شده و می شوند.

متکی بیان کرد: از سوی دیگر جریان روشنفکری جامعه را که تبلور آن در دانشگاهها است به مجموعه اصلاح طلبی سپرد که در محیط دانشگاهی صبقه ای داشتند که خود آنها هم پاسخگوی تبعات و مسائل باشند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود درباره سیاست خارجی و اقتصاد دولت با بیان اینکه دولت در این حوزه نیز هوشمندانه کار را در دست گرفت اظهار داشت: در مجموعه شرایط کشور به نظر می رسید حوزه سیاست خارجی و اقتصاد بیشترین توجه مردم را در انتخابات در برداشت و به نوعی گره خوردگی کشور در بحث هسته ای است.

وزیر اسبق خارجه ضمن مرور کلیاتی در بحث هسته ای و اینکه موضوع هسته ای که پروژه ملی است اظهار داشت: در بحث هسته ای نباید از یکپارچگی خارج شویم همه دولتها چه این دولت و چه دولت گذشته به دنبال تحقق حقوق ملت ایران در این بحث هستند و اگر از تیم مذاکره کننده حمایت می کنیم در این چارچوب است که هر کس باید سهم خود را در بحث هسته ای ایفا کند.
وی با بیان اینکه بازگرداندن پرونده هسته ای به وزارت خارجه تصمیم درستی بود که صورت گرفت اظهار داشت: واگذاری پرونده هسته ای به شورای امنیت ملی در زمان آقای روحانی و خرازی دو اشکال داشت یکی اینکه همتایان خارجی ما در ۱+۵ از وزارتخانه های خارجه آن کشورها و معاونین وزرای خارجه هستند که مسئول مذاکرات هسته ای هستند. من در اسفند سال ۹۱ مقاله ای در این باره نوشتم که پرونده هسته ای باید به وزارت خارجه بازگردانده شود اما از آنجا که دبیر محترم وقت شورای عالی امنیت ملی کاندیدای انتخابات بود از انتشار مقاله پرهیز کردم.

متکی با اشاره به اینکه تیم مذاکره کننده هسته ای در گذشته جامع نبود و اکنون جامع شده است بیان کرد: طرح پرونده هسته ای در شورای امنیت شائبه امنیتی بودن پرونده را نیز مطرح می کرد هر چند که طرح مساله به دلیل جایگاه شورا و اشراف آن بر همه دستگاهها قابل درک است.

وی با بیان اینکه در سیاست خارجی دو مساله ذوق زدگی و شتاب زدگی آفت مذاکرات است اظهار داشت: در صورت شتابزدگی و ذوق زدگی طرف مقابل بسیار سریع جای خود را تغییر می دهد در آغاز مذاکرات به مردم تلقین می شد که تمام مسائل کشور به مذاکرات بستگی دارد که خود دوستان زود متوجه شدند که اگر همه تحریمها نیز برطرف شود حبابهای روانی اقتصادی کشور نیاز به برنامه ریزی جامع دارد و گره زدن همه مسائل به بحث هسته ای درست نیست.

وزیر اسبق خارجه با بیان اینکه این دولت طریق درستی را برای ورود به مذاکرات انتخاب کرد اظهار داشت: اینکه مدتها برای تعیین محل مذاکره کنیم خیلی لازم نبود و همان موقع نیز در یک مقاله نوشتم.

وی به روزهای آخر دوران وزارت خارجه خود و دیدار با رئیس جمهور و مقام معظم رهبری اشاره کرد و گفت: در آن زمان گفتم که ما به همه خواسته ها در بحث هسته ای رسیده ایم و سوار کار هستیم و معمولا زمانی که در یک فعالیت بین المللی کشوری به خواسته خود برسد باید بحث و گفتگو جدی مطرح کند طرحی را درباره دو کفه ترازو و خواسته های ما و طرف مقابل مطرح کردم و اینکه طرفهای مقابل نیز باید حس کنند چیزی به دست آورده اند. آنها هیچ وقت نمی توانند بگویند ایران نمی تواند غنی سازی کند هر چند این موضع را دنبال می کردند اما حرف اساسی آنها این است که ایران نباید به دنبال سلاح هسته ای باشد. و ما باید شرایطی را فراهم کنیم که آنها یا بگویند متقاعد شدند و یا اینکه با شیطنت بگویند ایران را متقاعد کردند. کلیات این طرح مورد تایید مقام معظم رهبری بود.

وزیر اسبق خارجه درباره بحث مذاکره با آمریکا اظهار داشت: پرونده ایران و آمریکا قطور است و همانطور که رهبری فرمودند تنها باید در بحث هسته ای وارد مذاکره با آمریکا شد.آمریکاییها وقتی وارد توافق ژنو شدند نقل شده که جان کری در تماس تلفنی با اوباما از توافق ژنو به عنوان پیروزی یاد می کندو این در حالی است که آمریکا در عراق، سوریه و خاورمیانه کارت برنده ای در روابط خارجی ندارد و تنها برگ برنده مذاکرات هسته ای است و این خوشحالی و ذوق زدگی را در آنها مشاهده کرده ایم.

وی با اشاره به اینکه در طرف ایرانی نیز این فضا کمی تندتر وجود داشت اظهار داشت به مسئولین سیاست خارجی در ملاقات حضوری گفتم که سیاست خارجی نباید به سیاست داخلی کاری داشته باشد. امروز هیچ کس کارشناس تر از مقام معظم رهبری نیست و تیم هسته ای نباید درباره تک تک موضوعات داخلی موضع گیری کند.

متکی گفت: اعتقاد ندارم که آمریکاییها در موضوع هسته ای آخرین رفتارها را نشان دادند ۱+۵ سخت نیازمند است که در مقطع کنونی به یک تفاهم با ایران برسد شاید دبیرخانه شورای امنیت در ماههای پایانی دولت شرایط را جدی تر در مذاکرات قزاقستان و تفاهمات صورت گرفته سامان داده غربی ها تصمیم گرفته بودند در دولت قبلی موضوع هسته ای را به سامان نرسانند. تحولات بعد از انتخابات اجازه داد گامهایی را بردارد و مذاکرات ژنو با آب و تاب مطرح شد.

متکی گفت: تیم مذاکره کننده هسته ای توانمند است چون خط قرمزها را می شناسد وزیر خارجه مواضع را مستقیما از زبان رهبری در جلسات دو نفره و یک جمع محدود می شنود تیم مذاکره کننده باید به دو نکته توجه کند یکی اینکه تاکتیکهای حساب شده از طرف مقابل بی پاسخ نماند در حقیقت ما در دیپلماسی حیا نداریم.

وی تاکید کرد: اگر اراده آنها بر حل مساله هسته ای است نباید در دستگاه دیپلماسی مواضع ناگفته اتخاذ کنیم. ایستادگی تیم مذاکره کننده می تواند نوید بخش توفیقات باشد.

در ادامه این مراسم شخصی از متکی پرسید: گفته می شود در زمان مسوولیت جنابعالی در وزارت امورخارجه، آقای احمدی نژاد به شما فشار می آوردند که آقای ظریف را از کار برکنار و وادار به بازنشسته شدن کنید اما شما مقاومت می کردید، آیا این موضوع صحت دارد؟

وی پاسخ داد: به صورت عام از روسای جمهور انتظار نمی رود که نسبت به مسایل و ظرایف سیاست خارجی و دستگاه دیپلماسی اشراف داشته باشند اما این توقع وجود دارد که رییس جمهور به دستگاه دیپلماسی خود اعتقاد کند.

متکی اظهارداشت: ما در این زمینه مشکل داشتیم و به این جهت که در برخی افراد این باور وجود داشت که در سیاست خارجی همه چیز را می دانند و مشکل بزرگتر این بود که نمی دانستند که نمی دانند.

وزیر پیشین امورخارجه گفت: یکی از تصمیم ها که در انتخاب بنده به عنوان رهنمود مطرح شد این بود که ما ساختار وزارت خارجه را بهم بریزیم که من تا روزهای پایانی وزارتم به این مسئله اعتقاد نداشته و به آن عمل نکردم.

متکی افزود: وقتی برخی افراد از جمله قائم مقام فعلی وزارت خارجه خواستند استعفا دهند من از آنها خواستم که بمانند و بنده درباره دو سفیر و مواردی که برای برکناری مطرح شد تمکین نکردم و سعی کردم به شیوه خاص خود افراد را متقاعد کنم.

وی ادامه داد: زندگی دیپلماتیک شرایط و ضوابط خود را دارد و ما باید بتوانیم سخنان خود را به خوبی با دنیا مطرح کنیم و اجازه سوء استفاده ندهیم.